Tēnā tātou e ngā kaihoe o te waka whakarauora i te Reo Māori, ko te mahi a tēnei tuhinga he tiki ake i ngā kōrero mai i ngā niupepa tawhito, hei aha? hei tō mai i ngā tauira reo o taua wā kia kite ai i te reo Māori i tōna taketake, i tōna ahurei. He mea tiki ēnei atikara ki raro nei, i te niupepa o te Waka Māori, Pukapuka 4, Putanga 15, i tāngia i te 7 o Nōema, 1867. 

He Kupu Whakaōhiti 

He kupu atu tenei ki nga tamariki maori me ka haere mai ki te taone nei. E kite tonu ana matou i etahi o ratou e rere hianga ana i runga hoiho i nga rori o te taone nei. Mea ake mate tetahi tangata, tamaiti ranei, i tenei mahi hianga. Ko te tuponotanga akuanei ki te tamariki i te rori, e kore e kaha te rere ki tahaki, a, ka mate. Ko nga tamariki kai waipiro marire nga mea e penei ana. Engari me whakarere i ta ratou mahi koi raru kino apopo ake nei. He mea e whakahengia ana e te Ture tenei mahi; ko te pakeha e penei ana i te taone ka hopukia, raua tahi ko tona hoiho, ka meatia kia utu ia mo tona mahi hianga. Tetahi mea kino ki a matou o taua mahi he paru rere ki te tangata haere. He rangi kino, aw ha nei, i te hotoke, ka pati ake te paruparu ki runga ki nga kahu o te tangata haere i raro, i te kaha o te takahanga o te hoiho—te whai -svhakaaro te tangata e haere ana i runga te aha. Na, kua puta atu tenei te kupu me whakarongo mai koutou, a ka whakamutua taua mahi. 

He Mīharotanga 

Tera te pikaokao na tetahi pakeha i Waipureku e awbi ana i nga punuka ngeru erua—arahi haere ai taua pikao i aua punuka inehemea nana ake ano. Tenei hoki tetahi kei Nepia, he ngeru whaereere he punuka poaka etahi o ana punuka. Haere tahi ai aua punuka poaka me aua punuka ngeru, moe tahi kai tahi. 

He Kitenga Moa 

Tenei te korero kua kitea e matou i roto i tetahi o nga nupepa o Otakou. Eki ana kua kitea te manu nei te Moa i nga kainga o Ngaitahu-he pono ranei, he parau ranei. Tokotoru nga tangata nana taua korero. E korero ana ratou na te huka ratou i arai ki runga hiwi i roto ite hotoke—i te marama kua hori nei, i a Hurae. E noho ana ratou ite whatitoka o to ratou whare i te ahiuhi, e kai paipa ana mete titiro atu ki nga kiwi e whakapae ana mai; be ohorere anake ratou i tetahi manu nui e haere ana i runga i te tau o te hiwi e hangai ana ki to ratou whare. E tere rawa ana te oma a taua manu ; mohio tonu atu ratou he Moa te manu na. Ki hai i roa e oma ana ka huri ki tua o te hiwi ka ngaro atu. No te ata ka piki ratou ite hiwi i kitea ai; te ekenga ki runga ka kitea nga waewae e takoto haere ana. Te hurihano-a • ® ki tua ka ngaro i roto i te huka, he huka tuku hou no te po nana i tapuke. Ka mutu, ki ana aua pakeha he tino Moa ano te manu ra, kaore rawa he manu ke i enei moutere i pena te rahi. I whakaparau ratou i mua ki taua manu kite Moa, no te kitenga i tenei taniwha pukaki nui katahi ka whakaponohia. Heoi, he pono ranei na aua pakeha, he parau ranei. 

Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai.  Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei