Maimoatia te reo

E kui mā, e koro mā i te pō, tēnei rā tā koutou mokopuna e waha nei i ngā taonga i waiho mai i a koutou hei kawenga mā mātou, mā ngā uri, ki anamata. Waiho mā muri nei koutou e mihi, e tangi. Haere ki ō koutou hawaikitanga, ki ō koutou waikanaetanga. Kāpā ia nei he peka tītoki te tangata. Tihe mauri ora.

E ora nei tōku mauri, i tōku reo Māori. E haumaru nei ahau i tōku ao, i ōku tikanga Māori. Ka mutu, ao noa, pō noa, ko tētahi o ngā mātāpono o tōku ao kia maimoatia te reo.


Kia hoki, kia auraki ā-huatau ki te orokohanga mai o tōku reo Māori. Whānau mai te manu nei ki te ao mārama ka whakatau ōna mātua kia whakapakeketia a ia i te mātotorutanga o te reo me ngā tikanga Māori. Me kore ake ōku mātua i Māori ai tōku ao.

Mana Tamariki
Ko te hōkaitanga tuatahi tēnei ōku i te ara o te reo Māori. Ko te oroko pīkaritanga tēnei ōku i te ao Māori. Nōku e pīpī ana i te kōhanga reo, ka whāngaihia, ka māngaia mai te reo, ka whakaakona ahau ki te kōrero, ki te waiata, ki te ruruku i ngā kai, otirā, ki te mahi tahi. Ka whai huruhuru te manu nei ka huri hei pīrahoraho, ā, ka tau ki te kura. I reira ka whakaakona ahau ki ngā āhuatanga huhua o te reo me ōna tikanga, arā ngā pūrākau, ngā pakiwaitara, ngā mōteatea, ngā ngeri, ngā haka, otirā, ngā mahi a Hine Rēhia, a Tāne Rore. Nāwai, ā, ka tipu ngā huruhuru. Ka pakari ngā parihau o te manu nei, ka huri hei pīrere, ā, ka tiu ki te wharekura. Ka rongo i ngā hau angiangi, i ngā hau pūkeri o te ao mātauranga. Ka whakamātautauhia ahau i roto i ngā āhuatanga o tōku ao Māori. Ka whakakīa taku kete mātauranga ki ngā kupu hou, ngā whakataukī, ngā kīwaha me ngā kīanga. Ko ēnei momo tūāhuatanga katoa. Eaoia, ka whakatōkia ngā mātāpono o te aho matua ki roto ki te whatumanawa o tēnei manu. Nā Mana Tamariki tōku korowai i whatu, heoi anō tāku he tāniko kau.

Te Ao Waiata
Ka puāwai te manu nei i Mana Tamariki, ā, ka puta hei raukura mō te iwi. Ka takahia atu rā te tiritiringa o te reo ki ngā rangiwhāwhātanga o te ao. Ka hoka te manu, ka tau ki whenua kē. Ka rongo i ngā reo o iwi kē, ka kite i ngā hanga o ahurea kē. E toru tau ka pahemo, ā, ka mātao haere te ahi o te ao Māori, o roto i a ia. Te Māori ai hoki, ka waihape te manu ki tōna kōhanga.

  • Te Pīnakitanga ki te Reo Kairangi ki Tāmaki Makaurau
  • Te Panekiretanga o te Reo Māori

2017 te tau ka puta te manu i te hāneaneatanga o tōna kōhanga, ka tukua te miro kia rere ai ia ki te wao nui o te ao Māori ki te kai i te kai mārō. Ka rokohina atu rā ko Te Pīnakitanga ki te Reo Kairangi ki Tāmaki Makaurau, ko Te Panekiretanga o te Reo Māori anō hoki. Ka whakangungua ki te tūmatakuru, ki te taraongaonga, me te aha, i te ākinga mai o te kōrero, “Ko kūare ki rāhaki, ko mōhio ki runga.” E Tā Tīmoti, ko hapa i whakatikaina, ko pōhēhē i whakarērea, ko whakaputa mōhio i whakangongohia, me kore noa e kikoha ai te mata o te arero Māori, e whitawhita anō ai te ahikāroa.

Maimoa
Mai i te tau 2016, ā mohoa nei, kua noho te manu nei hei reo korokī i te kāhui manu waiata o Maimoa. He pōkai tēnei i rāngai mai i runga i te aroha nui ki te reo Māori, otirā, ki ngā mahi waiata. Ko Maimoatia te waiata tuatahi i puta i a Maimoa, me te aha, 1.8miriona ōna mātakitanga i Tiriata (YouTube). Ka tau te kāhui manu nei ki te hui ahurei nui o te motu, ki One Love, i tēnei tau nei, ā, ka waiatatia a Maimoatia. Ko te hirahiratanga o te rā, ko te rongo i te minenga, tekau mā waru mano tāngata, e waiata tahi mai ana i te kōrihi o te waiata nei. I taua wā tonu ka mōhio ahau, ka ora te reo Māori i roto i ngā mahi waiata.

2017 ka puta anō i a Maimoa tētahi waiata, ko Wairua tōna ingoa. Koinei te waiata i tino āmiomio i te nuku o te whenua, huri noa i te ao. E 5.8miriona ōna mātakitanga i Tiriata, ā, i riro i a Wairua ngā mātakitanga nui katoa o Aotearoa i te tau 2017. Ko te tānga manawa o tēnei rongopai, ko te mōhio, he reo Māori katoa te waiata, me te aha, ko tō tātou reo Māori tēnei e horapa nei i te marae ātea hou o te Māori, arā, i ngā pae pāpāho pāpori.

Maimoa Music
Koia nei ko te pae tawhiti, arā, ko te tūnga mai o tētahi whare āhuru hei tāwharau i ngā manu waiata Māori huri noa. Nau mai, haramai rā ki Maimoa Music. Tēnei rā mātou te mātātahi e maimoa ana i tō tātou reo mā roto mai i ngā mahi e kaingākau nuitia ana e mātou, koia rā, ko ngā mahi waiata.

Kāti anō koutou kia mihia, kai te taura e whiri i tō tātou reo Māori kia renarena ai, kia kikī ai hoki te taukaea Māori. Ko te koekoe a te Tūī e mihi atu nei, kai aku rangatira.

Hei te tau tītoki,

Tawaroa Kawana

 


Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai.  Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei.