I te motu e tohe tonu nei i te wāriu me te wāhi ki tō tātou reo Māori i Aotearoa, e tika ana kia aronui, kia whakanui hoki, ko ngā pae o te hiringa e eke nei te reo ia rā, ia rā. I tēnei marama tonu ko taku umanga mahi ko Te Reo Tātaki o Aotearoa kua whakauru i te tohutō ki ngā kupu Māori e pāhotia ana ki ana hōtaka kawepūrongo. Mā te aha i te takaroa i te takaware! Kāti ko te wharekai o Makitānara ki Heretaunga hoki tērā kua whakamāori i tana rārangi kai. Ka mutu ko ngā tāone o Rotorua, o Ōtaki me Te Whanganui-a-Tara e takahi ana i te ara reo rua. He maha noa atu ērā tūmomo tauira.

Heoi, inā te rahi o te hunga e tahuri mai ana ki te whakamahi i te reo, arā hoki te rahi o te mahi mā ngā kaiwhakamāori o Aotearoa. Otirā, ehara i te mahi māmā noa. Ko ahau tētahi e hōpara haere ana i te maunga teitei e kīia ana ko Toi Reo Māori, te ara e whai raihana ai te tangata mō ngā mahi kaiwhakamāori. E whā katoa ngā wānanga noho marae, e rua ngā whakamātautau. Ko te whakamātautau ā-tuhi he toru hāora te roa. Ko te whakamātautau ā-waha he whakapākehā i te kōrero Māori i taua wā tonu. Kei te whārangi tuatahi o ā mātou pukapuka rauemi ko te mihi a te tumuaki o Te Taura Whiri i te Reo Māori, a Ngahiwi Apanui, me tana whakahau “koinei te whakamātautau o ngā whakamātautau reo Māori katoa”. Me wehi te tangata ka tika!

Engari, nō taku taenga atu ki te wānanga tuatahi i Ahuriri, ki Te Marae o Te Ara o Tāwhaki, ka rongo ahau i te wairua Māori i te wairua atawhai o ngā kaiako me ngā kaiwhakahaere o te kaupapa nei. Kei whea mai rā ngā kano mātauranga kua whakatōngia e rātou hei hāpai i a mātou ngā ākonga kia eke ki te taumata. He maha ngā āhuatanga kua ākonatia, arā, kia noho pono tonu ki ngā kōrero e whakamāorihia ana, kia rangona ko te wairua Māori, kia mārama hoki ki te kaipānui, ā, kia tika te whakatakoto. Nō mātou te maringa nui te whakarongo atu ki ngā kauhau a ētahi toki kaiwhakamāori, ko Hēni Jacob tērā, ko Piripi Walker tērā.

Kāti, he mahi nui tēnei mea te whakamāori ka tika. I te motu e tohe tonu nei i te wāriu me te wāhi o te reo Māori, ko tā te kaiwhakamāori he whao i te kupu, he whao i te ara e tūhonohono ai ngā taha e rua o taua tohe. E kōrero pēnā ana tā te mea, kia pūrangiaho te reo Māori ki Aotearoa me noho tangata whenua te reo ki tēnā horopaki, ki tēnā horopaki. Ko te mahi a te kaiwhakamāori tērā.

Nā, hei kōrerotanga whakamutunga, ko tēnei hīkoi āku ki te whai i te tohu Toi Reo Māori, ehara i te hīkoi takitahi. Ko taku pēpē hoki tērā i te kōpū i te wānanga tuatahi, ā, nō te wānanga tuatoru kua whānau mai ki te ao. Kotahi wiki noa te pakeke o taku piripoho, ka kawea ki Ahuriri wānanga ai. Kei kīia pea nā te uaua o te whakamātautau i pērā ai, otirā, kia mau i a māmā ngā akoranga katoa, kei kīia pea nā te nui o te aroha e ponitaka ana i te kaupapa. Kei kīia pea nā te pōrangi noa iho rānei. Ko aua kōrero katoa e tika ana! Heoi anō, kei aku hoa ākonga e aroha nui ana. Hei ngā rangi tata nei tatū atu ai tātou ki te mura o te ahi - "te whakamātautau o ngā whakamātautau" - kotahi noa te kōrero, karawhiua!