I mahara ake ahau me whakaupoko taku kōrero ki tētehi taitara e tākirikiri nei i ngā whakaaro o te hunga, e pēnei nei, kāore he hua o te kōrero Māori ki te hunga reo Māori kore. Koinei tētehi o ngā whāinga o te Mahuru Māori‘kōrero Māori i ngā wā katoa, i ngā wāhi katoa’, nā tērā, kāore he wehewehenga, kāore he rerekētanga o te tūmatawhānui – reo Māori mai, reo kore mai rānei, ko tāu he kōrero.

E mōhio kē ana ahau, arā noa atu te hunga kāore anō kia whakamātau i te kaupapa nei. I roto i ngā tau e whitu kua huri, kua rongo kē ahau i ngā takunga katoa, i te hunga kōrero Māori, nō te wā e tata ana, nō te wā rānei e hāpai ana ahau, me kī mātou (tātou rānei mehemea he ngāi Mahuru Māori koe) i te mānuka o Mahuru Māori. Ahakoa e arohatia ana te mihia ōku e tēnā, e tēnā, mōku e hāpai ana i te Mahuru Māori, mōku i whakarewa i te kaupapa nei, ko te tino mihi, kia tahuri mai te katoa o te ao kōrero Māori, ki te manaaki i te kaupapa.

Nōku ka kōrero Māori ki tētehi kāore ōna reo, kei te whakatuwhera kūwaha ahau ki a ia, mā tōku reo, ki tōku ao Māori. Eaoia, i te whakatuwheratanga o te kūwaha rā, kua riro i taua tangata, tētehi āheinga, kāore i reira, i mua i tō māua tūtakitanga, me te aha, nā te reo ia i tō mai ai ki tōku ao kōrero Māori (poihau rānei). Kāore e ārikarika aku tauira, o te hunga i ngana ki te whakawhitiwhiti kōrero, i whakaoho ake rānei i te mauri moe o tō rātou reo, i ō rātou puku.

Tēnā, kia paku kōrero ahau mō te poihau (i tēnei horopaki kei te kōrero mirumiru, heoi anō, pai ake te poihau i tēnā o te mirumiru, e ai ki taku tuahine – kia ora Pānia!). Kua mōhio kē tātou ki tēnei āhuatanga, arā ia te whakahau i tēnei tau ‘e noho ki tō poihau!’, nā te KOWHEORI-19 (kia ora Leon!). Hoi, mai mai, te noho poihau nei. Ko tātou te hunga kōrero Māori, whakaako reo, whakarauora reo, mahi kaupapa reo, he iwi noho poihau – pērā me te ao kōrero Ingarihi, he poihau anō tō rātou, me te aha, ko tērā me tērā he hāereere noa iho, i roto i Te Paki o Hewa.

Heoi anō, nō te Mahuru Māori, i a au ka haere ki tētehi toa ki te hoko mea, i a au ka haere ki tētehi wharekai, i a au ka whakakī i tōku waka ki te penehīni, i a au ka mahi i ngā mahi e whia kē nei o ngā rā, o ngā wiki, o te marama o Mahuru (Hepetema rānei – kia ora Rangi!), ka haria e au te poihau reo Māori ki te taiao o te reo Ingarihi. Nā wai rā, pakō pai ana te poihau Ingarihi i a au, nā tō tātou reo. Whakaarotia e te iwi, ka pēwhea mehemea i whāia mai ai tēnei tauira, e te katoa o ngāi kōrero Māori puta noa i Aotearoa nei?

Mehemea tātou ka hiahia kia neke whakatekatau te iwi (kia ora Rawinia, kōrua ko Poia), kia whakatinanahia hoki te tūmanako nui, arā, kia 1,000,000 te hunga kōrero Māori ā te 2040, me whai tātou i tētehi huarahi, kia kaua e waiho kia neke noa iho te tangata, engari, me pana hoki kia neke, hoi, he pana i runga i te manaaki (pana + manaaki = panaaki. Kia ora rā tāua Whakarongotai).

Kua aua atu te wā, e takahi nei tātou i te huarahi o Tūpato, kua tae mai te wā kia whakatōhenehene i te ao, kia tutetute i te iwi, kia korikori te ao. E kore ai te reo e noho manuhiri ki tōna anō whenua, me rīrā, me horopū, me niwha. Mahuru Māori 2020 tēnā koutou ko tō apataki 6,000 makere. Mahuru Māori 2021 me ō tini, nau mai, e te iwi e, piki mai.

Hononga whaipānga:

- Mahuru Māori
- Maihi Karauna

Kāti, ko tā He Muka he whakaputa kōrero ki te reo Māori. Ko ngā tirohanga, whakaaro rānei kei roto i te tuhinga nei he mea whaiaro nō te tangata nāna te kōrero i tuhi. Ka mutu, kāore i te whakaatu i ngā whakaaro o, i ngā kōrero a, rānei, Te Taura Whiri i te Reo Māori, āna kaimahi, tana pae whakahaere, tana poari rānei, tae atu rā ki ngā tari, ngā pakihi rānei e whai pānga ana ki Te Taura Whiri i te Reo Māori, ahakoa te hononga, hāunga i ngā mea kua āta whakahuatia ake ai.  Ehara ēnei tirohanga, whakaaro, kōrero rānei i te mea whakaiti, whakahē rānei, i te iwi, i te hapori, i te rōpū, i te tari, i te pakihi, i te tangata rānei.