Te hoari kahurangi ka piki ki runga 
Ka tau ki raro rā, ki te mauī, ki te matau 
Ki te pane o te ngārahu o te reo Māori o te motu e 
Kua mū te pō, ara ake nei a Kura
E Tā Tīmoti, matika mai rā koe
He mea aupaki nāu, ō tini whāioio, tō apārangi
Ki te kōmata o reo kia tika, kia rere, kia Māori
Ki te tautara tiketike o te ora
I awherotia ai e ngā ika a-Whiro i te pō
Nāu i tū tangata ai te kairākau o te wā
Ngā pou kōrero, kirikawa ki te kupu
I huia rā ki te ara o runga, o raro kia eke ki te riri mānahanaha
Whakangahorotia ana ki te puta
Kei noho kau noa, engari kē ia
Ka karawhiua tonutia mō te ake, ake, haere ake nei
E Tā Tīmoti, e ara e!

Ki te whakaaro noatia e koe te reo Māori o ēnei tau maha nei, me pēwhea e kore ai ō huatau e tatū ake ki te kairangi autaia nei, ki a Tīmoti Kāretu, kātahi anō ka whakamānawatia ki te taitara rongonui o te ao, ki te ‘Tā’, i te tuarima o Pipiri. 

I kōkēi, i Bilbao, i te papa taiwhenua taketake o te Basque, i Peina te taniwha hikuroa nei, a Tīmoti mātou ko ngā ika a-Whiro o Te Panekiretanga o te Reo, i te wā i pakē ai te rongo i tau te hōnore nui ki a ia.  E rua rawa ngā pō whakanui i a ia i whakaritea kia whai wāhi ai ngā kupu tika, te whakaaro nui me te aroha nui tonu ki a ia.  Ka mau pūeru taiea, ka horahia ngā momo pararē Paniora, he paku kīnaki hoki ka tāhorotia ki te karure, ā, koia nei te hanga o te noho i ērā pō.  Nā reira, nā te pūreirei tonutanga hoki o te iwi, i rere pai ai te kōrero, i karawhiu pai ai ngā waiata kātuarehe o te kāinga, i eke rawa atu ai te wairua o te karapotihanga o koroua.  Ka tū ā-rohe a tēnā, a tēnā, ka tū ā-kaupapa hoki a tēnā, a tēnā ki te whakapuaki wheako, ki te tuitui i ngā rau maharatanga, ki te mihi ki tēnei Pāpā reo Māori o te tuatinitini o te motu whānui o Aotearoa.  

Te Panekiretanga o te Reo Māori ki Bilboa

Kāore, me hoki rawa mai te ia o te kōrero ki tō tātou papa ake, ki te wāhi i mātua nui ai te hekenga tokakawa ōna.  Kia whakarārangihia ake nei ētehi o āna kaupapa nui i te takahanga o te wā, me te whakaaro iho, e kore rawa e taea te katoa te whai wāhi mai.  Ko te Whare Wānanga o Waikato, te Kōhanga Reo, te ao haka, Te Taura Whiri i te Reo Māori, Te Māngai Pāho, ngā Kura Reo o te motu, Te Ipukarea, me te huhua noa atu o ngā poari me ngā kaupapa rangahau i tautokona nuitia e ia, tae ake rā ki Te Panekiretanga o te Reo Māori.  Ki konei, ka rere ake ngā kupu whakamihi ki te tokorua mātanga reo nei o te tokotoru a Paewhiti, a Pou Temara, rāua ko Te Wharehuia Milroy.  Mai iho rātou katoa e kōkiri tahi ana, e whakaupa haere ana i ngā tini kaupapa reo Māori tino whai hua. 

Nō te 29 o Paengawhāwhā, haere ai te rau ngerongero, ngā mana nui o te ao reo Māori me ngā tini matamatahuānga ki te rangi whakanui i te 80 o ngā tau o Tīmoti ki te marae o Waimārama, ki tētehi wāhi taurikura rawa atu o Ngāti Kahungunu.  Heoi, waingōhia nei te kite atu, e tū rīrā rawa atu ana ia, he koi tonu te arero, he pērā anō hoki te ihomatua.  Nā, he aha i tua atu, i tua mai hei whakatauira noa ake i te manawa piharau, i te urupū o te tangata ki tāna e tino whai nei, ao noa pō!  Waihoki, kāore tōna rite mō te kaha o te tītakataka haere ki whenua kē, ki iwi taketake kē mō te reo tupuna tonu te take.  Pērā ai ia nōna e pūhouhou ana, ā, kāore anō kia rerekē noa atu i ēnei tau tata tonu. 

Nōwhea hoki ngā tāngata mōhio ki a Tīmoti e mea rawa he tangata pāwera, tūwiriwiri, matakū noa nei rānei ki te papa tūmatawhānui o tohe.  Engari anō, koke tonu atu ana ia i te kaupapa ahakoa te aha.  He pūkeke, he tangata pūmau, ā, me upoko pakaru rawa e tū ai te aruaru. 

Inā hoki te nui o ngā tohu o ōna makaurangi i ngā tāngata me ngā kōrero tonu e rere nei i ēnei rā.  Ko ia te whakatuatea matua nō roto i ngā tau, nāna ngā kupu tuauriuri o whakapata, o ngaro noa, a ngā iwi katoa hoki o te motu, i hahu ake, i whakamāui ake, kia makere noa nei i ngā ngutu kōrero o te wā.  He rite tonu te whakarauoratanga i ngā rerenga kōrero, i ngā kīwaha me ngā tino raukura e whia kē nei a rātou mā, e rangona nei ināianei, i te ao papāho, i te whatārangi o Ngā Manu Kōrero, i ngā marae ātea, i whea kē, i whea kē, tae noa mai ki ngā kāinga whakauka reo Māori, huri, huri noa.

Ā, kāti, kia whakakōpani ake i konei ki te kōrero, kei te Pāpā, mei kore ake nei koe!  E kore e taea te katoa o te aroha nui te whakakupu kau noa i koneki, heoi anō, mā whea mai nei i ēnei nā! 

Anei tō iti, tō rahi, tēnei te tuohu mai nei ki a koe!  E Tā Timoti, e ara e!